Τέλειο σώμα ή υγιές σώμα;Διαταραχές Διατροφής και αρνητική εικόνα σώματος. Ποιός είναι ο ρόλος του κλινικού διαιτολόγου;
1. Διαταραχές διατροφής: Επιδημιολογία και κριτήρια διάγνωσης.
Οι διαταραχές διατροφής είναι ένα φαινόμενο που αυξάνει πολύ στις μέρες μας...
Πρόσφατες έρευνες παρουσιάζουν τα μεγαλήτερα ποσοστά να επικρατούν σε νεαρά άτομα, και ειδικότερα σε κορίτσια καθώς μόνο το 5-10% του αρσενικού πλήθυσμου πάσχει απο διαταραχές διατροφής. Ειδικότερα στον Δυτικό πολιτισμό οι διαταραχές διατροφής παρουσιάζονται σε μεγαλήτερα ποσοστά λόγω των κοινωνικών και πολιτισμικών παραγόντων που επιρρεάζουν την διαμόρφωση τους(Hans Wijbrand Hoek, 2002).
Όσον αφορά την νευρική ανορεξία στους Ελληνικούς πλυθησμούς, έρευνα που διεξήχθη στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου του Μονάχου η οποία μελέτησε ένα πλυθησμό 2,700 εφήβων ηλικίας 13-18 ετών στην Βέροια και 567 εφήβων στα Ιωάννινα παρουσίασε ποσοστά νευρικής ανορεξίας της τάξεως του 0.41% στα κορίτσια στην Βέροια και 0.35% στα κορίτσια στα Ιωάννινα, ποσοστά που ενδέχεται να έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια (Fichter, 1988).
Τα κριτήρια για την διάγνωση της νευρικής ανορεξίας σχετίζονται με ένα δείκτη μάζας σώματος που κυμαίνεται στο 17.5 ή λιγότερο, επικράτηση έντονου φόβου για πάχυνση και αποφυγή των ‘παχυντικων’ τροφών με την συνύπαρξη αντισταθμιστικών συμπεριφορών (χρήση διουριτικών, καθαρτικών ανορεξιογόνων, πρόκληση εμετών, υπερβολική άσκηση), άρνηση ότι το παρόν βάρος αποτελεί πρόβλημα, δυσαρέσκεια με την εικόνα σώματος και υπερβολική επιρροή του βαρους και της εικόνας σώματος στην διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του ατόμου. Επίσης ενδοκρινολογικά προβλήματα παρουσιάζονται όπως αμμηνόροια, και δυσλειτουργία ορμονων όπως της αυξητικής ορμόνης, της κορτιζόλης, των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα και της ινσουλίνης.
Όσον αφορά την νευρική βουλιμία, η ασθένεια έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά. Αρχικά συνοδεύεται απο μία απώλεια του ελέχγου της κατανάλωσης τροφής και δεύτερον αναφέρεται σε μία ποσότητα τροφής που κάτω απο φυσιολογικές συνθήκες θα θεωρούνταν υπερβολική προς κατανάλωση. Καθώς υπάρχει ένας έντονος φόβος προς το ‘πάχος’ αλλα το άτομο δεν μπορεί να ελένξει την ποσότητα τροφής που καταναλώνει, καταφεύγει σε διάφορές αντισταθμιστικές συμπεριφορές όπως ο αυτοπροκαλούμενος εμετός, η χρηση καθαρτικών και διουρητικών φαρμακων, η υπερβολική άσκηση ή η αποχή απο το φαγητό (Palmer, 2000).
2. Βασικοί παράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη των διατροφικών διαταραχών και με την δυσαρέσκεια με την εικόνα σώματος.
Πολλοι ψυχοδυναμικοί παράγοντες σχετίζονται με την εμφάνιση των διαταραχών διατρφής όπως η κρίση εφηβείας, η έλλειψη ενίσχυσης των ικανοτήτων του παιδιού από τους γονείς, ο πλήρης ελεγχός στο σώμα σαν μία προσπάθεια να διατηρηθεί ένα ‘πεδίο κυριαρχίας του εαύτού’, η υπερβολική ενασχόληση με το σώμα και το φαγητό στην οικογένεια, η εμφάνιση σε αγχώδεις , φοβικές διαταραχές, κατάθλιψης και η κατάχρηση αλκόολ από την μητέρα ή τον πατέρα στην οικογένεια. Επίσης σημαντική είναι και η εμπλοκή κοικωνικο-πολιτισμικών παραγόντων όπως η σεξουαλική, σωματική ή ψυχολογική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία και φυσικά τα ανορεκτικά πρότυπα που προβάλλονται από την Δυτική κουλτουρα που δυστηχώς έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην διαστρέβλωση της εικόνας σώματος ειδικότερα κατα την εφηβική ηλικία.
3. Ο ρόλος του κλινικού διαιτολόγου και των επαγγελματιών υγείας στην πρόληψη των διαταραχών διατροφής και στην βελτίωση της εικόνας σώματος.
Η αντιμετώπιση των διαταραχών διατροφής και της δυσαρέσκειας με την εικόνα σώματος είναι αποτελεί ένα δύσκολο έργο που χρειάζεται την βοηθεία πληθώρας ιατρικών ειδικοτήτων. Αρχικά η αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας είναι ένα δύσκολο και πολύπλευρο πρόβλημα καθότι πρόσφατη έρευνα παρουσίασε πως μόνο το 50% θεραπεύεται από την νόσο, ενώ 20-30% συνεχίζει να παρουσιάζει συμπτώματα, 10-20% νοσεί σε σοβαρό βαθμό και δυστηχώς 5-10% πεθαίνει από τα συμπτώματα που επιφέρει η νόσος (Wilson et al, 2007). Ο στόχος όλων των επαγγελματιών υγείας αλλά και του κράτους σαν σύνολο θα πρέπει να είναι η διατήρηση της υγείας και η προβολή ενός ισορροπημένου τρόπου διατροφής και όχι η εμμονή με το βάρος, τα κιλά και τα ανορεκτικά σωματικά πρότυπα που προβάλλονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και δυστυχώς αυξάνουν τα ποσοστά δυσαρέσκειας με την εικόνα σώματος και τις διατροφικές διαταραχές.
Ετσί, η ψυχολογική και ψυχιατρική αντιμετώπιση από κλινικούς ψυχολόγους και ψυχίατρους παράλληλα με συμβουλευτική διατροφική εκπαίδευση από ειδικεύμένους κλινικούς διαιτολόγους κρίνεται απαραίτητη για την βελτίωση και θεραπεία των κλινικών συμπτωματων όπως που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς, συμβάλλοντας στην προώθηση της δημόσιας υγείας και στην επίτευξη ενός υγειούς σωματικού βάρους. Πολλών ειδών ψυχοθεραπείες έχουν βοηθήσει την θεραπεία των διαταραχών διατροφής όπως οικογενειακή θεραπεία και γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία. ¨Οσον αφορά τον ρόλο του κλινικού διαιτολόγου η διατροφική εκπαίδευση κρίνεται απαράιτητη και στοχεύει στο να αναπτύξει μία θετική θεραπεύτική σχέση ώστε να δημιουργιθεί κλιμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας με με τον ασθενή, προωθόντας την ισορροπημένη διατροφή και ένα υγιές βάρος, χωρίς να στοιχεύει στα τελειομανή μοντέλα που προβάλονται απο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ενισχύοντας τις διαταραχές διατροφής και την αρνητική εικόνα σώματος. Στοιχεία όπως η επίλυση διατροφικών προβλημάτων, η ανάπτυξη μιας καλής σχέσης με το φαγητό, η στοχοθέτιση και η συμβουλεύτικη/ γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία στο επίπεδο της διατροφικής εκπαίδευσης είναι απαράιτητα ‘εργαλεία’ που χρησιμοποιύνται από τον κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο για την πρόληψη των διαταραχών διατροφής και την προώθηση μιας θετικής εικόνας σώματος.
www.dietmet.gr
http://www.on-news.gr/
