Διαχείριση του θυμού - Τεχνικές αντιμετώπισης

Είναι πιο χρήσιμο να εξετάσουμε την πηγή του θυμού και τη διαχείρισή του πριν ακόμα εμφανιστεί.

Επιμέλεια –Μετάφραση: Ελεάνα Πανδιά, Επικοινωνιολόγος, MA, υπ. διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου
Συγγραφέας: Alex Lickerman, M.D.

Πριν κάποια χρόνια, ένας θηριώδης άνδρας ήρθε να με συμβουλευτεί για ένα εξόγκωμα στο λαιμό του. Ο άνδρας είχε ύψος σχεδόν δυο μέτρων και το εξόγκωμα στο λαιμό ήταν μόλις δυο εκατοστά ωστόσο ενέπνεε ανησυχία λόγω της υφής,  της πυκνότητάς του και της γρήγορης αύξησής του. Το ογκίδιο δεν τον πονούσε καθόλου,  είχε εμφανιστεί ένα μήνα νωρίτερα χωρίς καμία ένδειξη φλεγμονής ή λοίμωξης και με βάση τα προηγούμενα θα μπορούσε να είναι κακοήθες και γι’ αυτό το λόγο του πρότεινα να κάνει άμεσα μια βιοψία με την οποία συμφώνησε και έτσι τον παρέπεμψα σε χειρουργό.

Μια εβδομάδα αργότερα μου τηλεφώνησε για να ζητήσει επιπλέον πληροφορίες. Η συζήτησή μας ξεκίνησε σε ήρεμους τόνους. Ενώ μου περιέγραφε  την επίσκεψή του στο χειρουργό για την προγραμματισμένη βιοψία οι τόνοι ανέβαιναν όταν αφηγήθηκε την σαρανταπεντάλεπτη αναμονή για την εξέταση που έγινε σε χειρουργείο αντί του γραφείου του γιατρού και την απαίτησή του να γίνει ολική αναισθησία η οποία δεν έγινε δεκτή. Σε αυτό το σημείο της συζήτησης ο άντρας ήταν εκτός εαυτού και ούρλιαζε στο ακουστικό του τηλεφώνου.

Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να ακούω σιωπηλά, τόσο επειδή με έπιασε απροετοίμαστο όσο κι επειδή δε μου άφησε κανένα περιθώριο να αντιδράσω – φώναζε παραπονούμενος για περίπου δέκα λεπτά. Όταν κατάφερα να ανακτήσω τον έλεγχο του εαυτού μου, του ζήτησα να έρθει αμέσως να με δει  για να συζητήσουμε τι είχε συμβεί.

Ήρθε το ίδιο απόγευμα, εμφανώς πιο ήρεμος με διάθεση να αστειευτεί για το γεγονός πως κάποιος που στεκόταν δίπλα του στο βιβλιοπωλείο από όπου πραγματοποίησε το τηλεφώνημα προς εμένα νωρίτερα, ταράχτηκε τόσο από τις φωνές του, που κάλεσε την αστυνομία  για να τον αναφέρει ως ύποπτο βίαιης συμπεριφοράς. Ο ίδιος όμως έδειχνε να μην κατανοεί καθόλου τις ανησυχίες των άλλων ανθρώπων για την έκρηξή του την οποία θεωρούσε ένα μικρό ξέσπασμα, μια εκτόνωση της πίεσης που ένιωθε.

Γιατί θυμώνουμε;
1. Ως αντίδραση κατά του ίδιου μας του εαυτού. Η κατάθλιψη και τα συνοδά συναισθήματα της ανημπόριας και της αδυναμίας δημιουργούν θυμό στο άτομο που στρέφεται ενάντια στον εαυτό του.
2. Για να αποκτήσουμε τον έλεγχο. Είτε ως αποτέλεσμα απειλής και φόβου ή ως απλή ενόχληση από μια ανεπιθύμητη έκβαση των γεγονότων, ο θυμός χρησιμοποιείται συχνά για να τρομοκρατήσει τους άλλους και να τους υποτάξει στη θέλησή μας.
3. Για να αισθανθούμε δυνατοί. Αν αισθανόμαστε ανάξιοι λόγου, το να κάνουμε τους άλλους να αισθανθούν εξίσου ασήμαντοι μας κάνει να αισθανόμαστε καλύτεροι συγκριτικά με αυτούς.
4. Για να αντιδράσουμε στην αδικία. Η «ιερή αγανάκτηση» ενάντια στην ανισότητα ή σε οτιδήποτε αντιτίθεται στις ηθικές μας αξίες εκφράζεται συχνά με θυμό.
Παρά το γεγονός ότι ο θυμός συχνά θεωρείται αρνητικό συναίσθημα το οποίο θα πρέπει να μάθουμε να ελέγχουμε, είναι πιο χρήσιμο να εξετάσουμε την πηγή του θυμού και τη διαχείρισή του πριν ακόμα εμφανιστεί.
Πώς μπορώ να διαχειριστώ το θυμό μου;
Σίγουρα χωρίς να τον αγνοήσω ή να τον καταπιέσω. Η εμπειρία αλλά και η επιστήμη έχουν δείξει επανειλημμένως πως τέτοιου είδους στρατηγικές απλά δε λειτουργούν. Μόλις το συναίσθημα του θυμού αγγίξει μια συγκεκριμένη ένταση, φαίνεται πως χρειάζεται οπωσδήποτε να εκφραστεί δηλαδή χρειάζεται μια βαλβίδα εκτόνωσης που θα το απελευθερώσει. Τι είδους εκτόνωση θα επιλέξει κανείς εξαρτάται κατά πολύ από το λόγο για τον οποίο οργίστηκε κάποιος αρχικά.
1. Θυμός που στρέφεται κατά του εαυτού. Η κατάθλιψη είναι η κύρια αιτία αυτού του είδους του θυμού και σε αυτή την περίπτωση είναι απαραίτητο να διαγιγνώσκεται για να θεραπευτεί.

2. Θυμός με στόχο την απόκτηση ελέγχου. Αναρωτηθείτε γιατί αισθάνεστε ότι έχετε χάσει τον έλεγχο. Ο φόβος είναι μια συνηθισμένη αιτία θυμού. Αν μια θυμωμένη αντίδραση μας επιτρέπει να ανακτήσουμε τον έλεγχο άμεσα, σε μια πιο μακροχρόνια προοπτική φαίνεται πως η ίδια η αντίδραση δεν είναι παρά μια απόδειξη απώλειας ελέγχου. Όταν δεν υπάρχει τρόπος να ανακτηθεί ο έλεγχος η καλύτερη τακτική είναι η παρατήρηση και αναγνώριση των συναισθημάτων που οδηγούν στο αίσθημα της απώλειας του ελέγχου πριν αυτά οδηγήσουν στη θυμωμένη αντίδραση.

3. Θυμός με στόχο την απόκτηση δύναμης. Σε αυτή την περίπτωση η ανασφάλεια και το συναίσθημα της αναξιότητας προκαλεί οργή. Όταν αισθανόμαστε ανασφαλείς ή ανάξιοι καταφεύγουμε στο θυμό για να νιώσουμε πιο ισχυροί σε σχέση με άλλα άτομα του περιβάλλοντός μας. Ο θυμός που οφείλεται στην ανασφάλεια μπορεί να καταστρέψει πολλές στενές διαπροσωπικές σχέσεις.

4. Θυμός ως αντίδραση στην αδικία. Ο καλύτερος τρόπος για να αντιδράσετε σε αυτήν την περίπτωση είναι να αναλάβετε δράση για να διορθώσετε είτε την αδικία που συνέβη σε εσάς είτε σε κάποιον άλλο.

Όπως είναι αναμενόμενο, το συναίσθημα του θυμού μπορεί να πυροδοτηθεί από περισσότερους από έναν λόγους ή το συνδυασμό τους. Για παράδειγμα μπορεί να θυμώσετε με τον εαυτό σας σε κάποια περίσταση κατά την οποία επιθυμείτε ταυτόχρονα να ανακτήσετε τον έλεγχο σε μια κατάσταση.

Πώς να αντιμετωπίσετε το θυμό των άλλων

1. Παραμείνετε κύριοι του εαυτού σας. Αν ο θυμός κάποιος άλλου απευθύνεται σε σας προσπαθήστε να κατανοήσετε το λόγο που συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο: έχει σκοπό να ελέγξει τη συμπεριφορά σας, να σας υποτιμήσει για να αισθανθεί καλύτερα ο ίδιος ή νιώθει ότι τον έχετε αδικήσει; Αφού αντιληφθείτε το λόγο που πυροδότησε αυτή την οργισμένη αντίδραση, σκεφτείτε ότι αυτή είναι μια στρατηγική που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να επικοινωνήσουν που δε σχετίζεται απαραίτητα σε σας, εκτός αν πράγματι έχετε αδικήσει το συγκεκριμένο άτομο, οπότε τότε προσπαθήστε να επανορθώσετε.

2. Βοηθήστε τους να διοχετεύσουν το θυμό τους ικανοποιητικά χωρίς να βλάψουν τον εαυτό τους ή άλλους ανθρώπους
Το να απαντήσετε στο θυμό με θυμό σπάνια μπορεί να αποφέρει μια θετική λύση. Αν παραμείνετε ήρεμοι χωρίς να επιτρέψετε στον άλλο να σας χειριστεί ή να υποβαθμίσει τη γνώμη σας, έχετε πολλές πιθανότητες να εντοπίσετε την πραγματική πηγή της ενόχλησης. Πώς μπορείτε να το πετύχετε αυτό;

• Αποδεχτείτε το θυμό του άλλου. Πιο συγκεκριμένα, η άρνηση του συναισθήματος του άλλου, τον πυροδοτεί ακόμα περισσότερο. Τα συναισθήματα δε χρειάζεται να εξηγούνται λογικά ή να δικαιολογούνται για να βιωθούν.
• Απολογηθείτε. Όταν ο ασθενής ήρθε ξανά στο ιατρείο μου, του είπα πως λυπόμουν για την ταλαιπωρία που υπέστη και έτσι εκείνος ένιωσε πως αποδεχόμουν το συναίσθημα του θυμού που ένιωθε ακόμα και αν εγώ δεν ήμουν υπεύθυνος για αυτό.
• Διευκολύνετε τον άλλο να εκφράσει το θυμό του λεκτικά. Βοηθήστε τον άλλο άνθρωπο να λεκτικοποιήσει το θυμό του και έτσι θα αποφύγει να κάνει κάποια πράξη που μπορεί να βλάψει τον ίδιο ή άλλους ανθρώπους. Πολλές φορές η λεκτική έκφραση του θυμού βοηθάει στο να εκτονωθεί.
• Μοιραστείτε την οργή τους. Μεταμορφωθείτε από αποδέκτη της οργής τους σε σύντροφο που μοιράζεται το θυμό μαζί τους.

Αν και απωθημένος, ο φόβος ήταν η προφανής αιτία του θυμού του ασθενούς μου και με αυτό του το συναίσθημα μπορούσα να το κατανοήσω και να το συναισθανθώ. Σε όλη τη διάρκεια της επίσκεψής του προσπαθούσα να αναγνωρίσω το θυμό του και να του υποδείξω διακριτικά τη βαθύτερη αιτία του ωστόσο εκείνος δε μπορούσε να αναγνωρίσει το φόβο του γεγονός που τον καθιστούσε υποψήφιο για βίαια ξεσπάσματα θυμού. Διαγνώστηκε με λέμφωμα, έκανε αρκετούς κύκλους χημειοθεραπείας και τελικά θεραπεύτηκε. Από το λέμφωμα.

Πηγή: www.psychologytoday.gr
 http://psychografimata.com/