Ανεμοβλογιά μια λοίμωξη για όλες τις ηλικίες, που οφείλεται στον ιό που προκαλεί τον έρπητα ζωστήρα.

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μορ. βιολόγος, medlabnews.gr

Ορισμός: Η ανεμοβλογιά (ανεμευλογιά) είναι μια οξεία ιογενής νόσος που χαρακτηρίζεται από γενικευμένο φυσαλιδώδες, κνησμώδες εξάνθημα, κόπωση και πυρετό. Το εξάνθημα πρωτοεμφανίζεται στον κορμό και το πρόσωπο και κατόπιν εξαπλώνεται σε όλο το σώμα. 

Αιτιολογία: οφείλεται στον varicella-zoster virus (VZV) ή αλλιώς ερπητοιό 3 (HHV-3), έναν από τα 8 γνωστά στελέχη ερπητοιών που προσβάλλουν τον άνθρωπο. Προκαλεί ανεμευλογιά (πρωτολοίμωξη ) και έρπητα ζωστήρα (αναζωπύρωση). Ο έρπητας ζωστήρας είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από τοπικές εκδηλώσεις και οφείλεται σε αναζωπύρωση του ιού VZV που μετά την πρωτοπαθή λοίμωξη παραμένει στα παρασπονδυλικά γάγγλια.

Με ποιον τρόπο μεταδίδεται η ανεμευλογιά;

Η ανεμευλογιά μεταδίδεται από άτομο σε άτομο με άμεση επαφή, αερογενώς ή με σταγονίδια και εκκρίσεις του αναπνευστικού συστήματος ασθενών ή εκκρίσεις από τις δερματικές βλάβες ατόμων με ανεμευλογιά ή έρπητα ζωστήρα. Επίσης μεταδίδεται με έμμεση επαφή μέσω αντικειμένων μολυσμένων από εκκρίσεις των βλεννογόνων ή των δερματικών βλαβών προσβεβλημένων ατόμων.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ανεμευλογιάς;

Σε ανεμβολίαστα παιδιά η ανεμευλογιά συνήθως διαρκεί 5-10 ημέρες. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, κνησμώδες γενικευμένο εξάνθημα και κεφαλαλγία. Το εξάνθημα στα παιδιά αποτελεί συνήθως την αρχική εκδήλωση της νόσου, εμφανίζεται αρχικά στο κεφάλι (τριχωτό) και στην συνέχεια εξαπλώνεται στον κορμό και το υπόλοιπο σώμα. Οι ενήλικες μπορεί να εμφανίζουν αρχικά πυρετό και αδιαθεσία 1-2 ημέρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος ενώ συνήθως παρουσιάζουν πιο βαριά κλινική εικόνα της νόσου και έχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών.

• Πυρετός: συνήθως χαμηλός εκτός αν υπάρξει επιπλοκή.
• Εξάνθημα: αρχικά εμφάνιση ερυθρών κηλίδων που γρήγορα μετατρέπονται σε βλατίδες, φυσαλίδες και εφελκίδες, κυρίως στον κορμό. Ιδιαίτερα κλινικά σημεία της νόσου αποτελούν η συνύπαρξη βαλβών σε διαφορετικό στάδιο και η εμφάνιση αυτών πάντοτε και στο τριχωτό της κεφαλής.
• Κνησμός: συνοδεύει πάντα τα εξανθηματικά σημεία της νόσου.

Συχνότητα: η μεγαλύτερη συχνότητα προσβολής είναι στις ηλικίες 5-9 ετών αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Αν νοσήσει ένα μέλος της οικογένειας η συχνότητα προσβολής για τα ευαίσθητα μέλη αυτής είναι 90%. Η νόσος εμφανίζεται κυρίως από Ιανουάριο μέχρι Μάιο.

Σημαντικά σημεία

• Η ανεμοβλογιά είναι μια ιογενής λοίμωξη με πυρετό και εξανθήματα στο δέρμα.

• Τα εξανθήματα στο δέρμα παρουσιάζονται κυρίως γύρω από τον κορμό, κεφάλι και λαιμό.

• Το παιδί είναι μολυσματικό για περίπου 7 μέρες, 2 μέρες πριν μέχρι 5 μέρες μετά που πρωτοεμφανιστούν τα εξανθήματα.

• Δεν πρέπει να στέλνονται τα παιδιά στο σχολείο, νηπιαγωγείο μέχρι να σχηματίσουν κρούστα όλα τα εξανθήματα του δέρματος.

• Τα κακάδια δεν είναι μολυσματικά.

• Χρησιμοποιείται θεραπευτική αγωγή που βοηθά στα συμπτώματα ή στην πρόληψη δευτερογενούς μόλυνσης των εξανθημάτων.

Εργαστηριακός έλεγχος

• Γενική αίματος: ήπια λευκοκυττάρωση.
• Σε ξέσματα από το έδαφος πρόσφατων φυσαλίδων μπορεί να φανούν ιικά γιγαντοκύτταρα (virus giant cells).
• Απομόνωση του ιού μπορεί να γίνει σε πολλές ανθρώπινες ιστοκαλλιέργειες.

Διαφορική διάγνωση

Μετά την εξαφάνιση της ευλογιάς, της οποίας η κλινική εικόνα ήταν παρόμοια με της βαριάς ανεμευλογιάς, η διάγνωση είναι πλέον εύκολη.

Πώς αντιμετωπίζεται; Θεραπεία

Τα περισσότερα παιδιά με ανεμοβλογιά δεν χρειάζονται μια ειδική θεραπεία

για την ιογενή λοίμωξη. Η θεραπεία χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του πυρετού και την πρόληψη της δευτερογενούς βακτηριακής λοίμωξης των

εξανθημάτων του δέρματος. Αν συμβεί βακτηριακή λοίμωξη, τότε μπορεί να προκαλέσει ουλές. Έλαια μπάνιου που είναι αντιβακτηριακά και κατά της

φαγούρας μπορεί να βοηθήσουν. Αντισηπτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα εξανθήματα για την πρόληψη δευτερογενούς βακτηριακής λοίμωξης.

Φαρμακευτική αγωγή:

• Aντιπυρετικά: παρακεταμόλη και ιβουπροφένη ενώ αντενδείκνυται η ασπιρίνη (sdr Reye).
• Aντισταμινικά: για ύφεση του κνησμού και αποφυγή μικροβιακής επιμόλυνσης των βλαβών.
• Αντιικά: ακυκλοβίρη χρησιμοποιείται σε εφήβους και ενήλικες οι οποίοι νοσούν πιο βαριά και εμφανίζουν συχνότερα επιπλοκές καθώς και σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς.

Επιπλοκές

• Βακτηριακή επιμόλυνση των βλαβών (κυρίως με στρεπτόκοκκο ομάδας Α ή σταφυλόκοκκο)
• Πνευμονία
• Κεραυνοβόλος πορφύρα
• Σύνδρομο Reye
• Εγκεφαλίτιδα
• Αρθρίτιδα
• Άλλες επιπλοκές από το ΚΝΣ: σύνδρομο Guillain-Bare, εγκάρσια μυελίτιδα, πάρεση του προσωπικού νεύρου, οπτική νευρίτιδα, υποθαλαμικό σύνδρομο με παχυσαρκία και διαλείποντα πυρετό.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση είναι γενικά καλή. Θάνατος μπορεί να συμβεί από επιπλοκές ενώ μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι ασθενείς που λαμβάνουν στερεοειδή, οι έφηβοι και οι ενήλικες(εμφανίζουν βαρύτερη κλινική εικόνα και συχνότερα επιπλοκές), καθώς και τα παιδιά με λευχαιμία.

Εμβολιασμός

Από το 2005 εντάχθηκε στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού το εμβόλιο για την ανεμευλογία. Χορηγείται η 1η δόση στη ηλικία 16 εως 24 μηνών και αναμνηστική δόση στην ηλικία των 4-6 χρονών.

Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την προφύλαξη μετά από έκθεση, αν χορηγηθεί έγκαιρα (εντός 5 ημερών). 

Ποια άτομα πρέπει να εμβολιάζονται;

Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών συνιστά δυο δόσεις εμβολίου ανεμευλογιάς Παιδιά ηλικίας 12-15 μηνών θα πρέπει να εμβολιάζονται με την 1η δόση του εμβολίου και σε ηλικία 4-6 ετών με την 2η δόση. Το εμβόλιο της ανεμευλογιάς συνιστάται και σε επίνοσα άτομα >13 ετών. Δύο δόσεις του εμβολίου θα πρέπει να χορηγούνται και στους επαγγελματίες υγείας. Ομάδες με προτεραιότητα στον εμβολιασμό αποτελούν οι ενήλικες που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον ευπαθών ατόμων με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών ή που εργάζονται σε περιβάλλον στο οποίο η ανεμευλογιά παρουσιάζει μεγάλη συχνότητα (πχ. σχολείο), οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, οι ενήλικες και έφηβοι που βρίσκονται στο περιβάλλον ταξιδιωτών ή παιδιών

Μπορώ να πάθω ανεμευλογιά και 2η φορά;

Ναι, όμως οι πιθανότητες είναι ελάχιστες. Στους περισσότερους ανθρώπους η φυσική νόσηση προκαλεί ισόβια ανοσία.