Το δενδρολίβανο (Rosmarinus officinalis) είναι ένα ξυλώδες, αειθαλές βότανο με βελονοειδή φύλλα έντονου άρωματος και ποικιλόχρωμα άνθη (λευκά, ροζ, πορφυρά ή μπλέ)...Είναι μέλος της οικογένειας μέντας Lamiaceae, που περιλαμβάνει επίσης και άλλα βότανα, ενώ τ’ όνομά του προέρχερται από το λατινικό rosmarinus, που σημαίνει μεταφορικά «σταγόνα της θάλασσας».
Αν και αποτελεί χαρακτηριστικό βότανο της Μεσογείου, αναπτύσσεται σε πολλές εύκρατες περιοχές της Ευρώπης και της Αμερικής. Τα φρέσκα και αποξηραμένα φύλλα του δενδρολίβανου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά στη Μεσογειακή κουζίνα ως βότανα, διακρινόμενα για την ιδιαίτερη πικρή και στιφή γεύση τους, που συμπληρώνει διάφορα πιάτα, όπως κοτόπουλο, αρνί, χοιρινό, τόνο αλλά και διάφορες σούπες και σάλτσες. Χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη μαγειρική, καθώς αναδίδουν ένα διακριτό άρωμα μουστάρδας όταν καούν. Από τα φύλλα δενδρολίβανου μπορεί να παρασκευάστει και αφέψημα.
Διατροφικά, το δενδρολίβανο είναι πολύ πλούσιο σε φυτικό σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνη Β6, ενώ είναι επίσης καλή πηγή φυτικών ινών. Όντας φρέσκο, το δενδρολίβανο περιέχει 25% περισσότερο μαγνήσιο (που χάνεται με κάποιο τρόπο με την ξήρανση) και 40% λιγότερο ασβέστιο και σίδηρο συγκριτικά με το αποξηραμένο, πιθανότατα λόγω του υψηλότερου ποσοστού υγρασίας του. Επιπλέον, δεν είναι σύνηθες αλλεργιογόνο τρόφιμο και δεν περιέχει μετρήσιμες ποσότητες οξαλικών ή πουρινών.
Είναι γνωστό ως φυσικό φάρμακο από την αρχαιότητα ακόμα, καθώς θεωρείται ότι ενισχύει και ενεργοποιεί τη μνήμη, πεποίθηση που υπάρχει και στις μέρες μας. Στην αρχαία Ελλάδα, οι μαθητές έβαζαν άνθη δενδρολίβανου στα μαλλιά τους όταν μελετούσαν για εξετάσεις, ενώ οι πενθούντες έριχναν δενδρολίβανο στον τάφο ως ένδειξη αιώνιας μνήμης. Στην αρχαία Αγγλία, η ικανότητά του να ενισχύει τη μνήμη το μετέτρεψε σε σύμβολο αφοσίωσης και έπαιξε σημαντικό ρόλο σε κοστούμια, διακοσμήσεις και γαμήλια δώρα. Το έλαιο δενδρολίβανου αποστάχθηκε για πρώτη φορά τον 14ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε αργότερα για την παρασκευή του πολύ δημοφιλούς τότε αρώματος, «νερό της βασίλισσας της Ουγγαρίας». Τον 16ο και 17ο αιώνα έγινε δημοφιλές ως βοήθημα χώνεψης.
Το δενδρολίβανο περιέχει ουσίες που διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνουν την αιματική κυκλοφορία και βελτιώνουν τη διαδικασία της πέψης. Περιλαμβάνει όμως και αντιφλεγμονώδεις παράγοντες που μπορούν να συνεισφέρουν στη μείωση της έντασης των επεισοδίων άσθματος.
Φαίνεται πώς μπορεί να αυξήσει την αιματική κυκλοφορία στον εγκέφαλο, βελτιώνοντας τη συγκέντρωση. Μια νεώτερη έρευνα υποδεικνύει πως το δενδρολίβανο μπορεί όντως να βελτιώσει τη μνήμη, αν και συνοδεύεται από καθυστερημένη ανάκληση. Μια δεύτερη μελέτη φανερώνει ότι το καρνοσικό οξύ – που περιέχεται στο δενδρολίβανο – προστατεύει τον εγκέφαλο από τις ελεύθερες ρίζες, μειώνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και νευροεκφυλιστικών νόσων, όπως η νόσος Alzheimer και Gehrig.
Όπως όλα τα βότανα, το δενδρολίβανο είναι γενικά ασφαλές σε μαγειρικές ή θεραπευτικές δόσεις, αν και χρειάζεται προσοχή από όσους υποφέρουν από αλλεργίες ή επιληπτικές κρίσεις. Το έλαιο δενδρολίβανου είναι πιθανόν τοξικό αν καταναλωθεί, ενώ μεγάλες ποσότητες φύλλων του μπορούν να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες (κώμα, σπασμούς, εμετός και πνευμονικό οίδημα). Συστήνεται η αποφυγή κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων από έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες.
Οπότε την επόμενη φορά που θα θέλετε να ενισχύσετε τη γεύση του πιάτου σας, χρησιμοποιήστε φύλλα δενδρολίβανου στο μαγείρεμα. Με τον τρόπο αυτό θα κάνετε μια εξίσου εξαίσια γευστική και σοφή επιλογή.
Γιώργος Μίλεσης
Κλινικός Διαιτόλογος – Διατροφολόγος, MSc
Διατροφικά, το δενδρολίβανο είναι πολύ πλούσιο σε φυτικό σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνη Β6, ενώ είναι επίσης καλή πηγή φυτικών ινών. Όντας φρέσκο, το δενδρολίβανο περιέχει 25% περισσότερο μαγνήσιο (που χάνεται με κάποιο τρόπο με την ξήρανση) και 40% λιγότερο ασβέστιο και σίδηρο συγκριτικά με το αποξηραμένο, πιθανότατα λόγω του υψηλότερου ποσοστού υγρασίας του. Επιπλέον, δεν είναι σύνηθες αλλεργιογόνο τρόφιμο και δεν περιέχει μετρήσιμες ποσότητες οξαλικών ή πουρινών.
Είναι γνωστό ως φυσικό φάρμακο από την αρχαιότητα ακόμα, καθώς θεωρείται ότι ενισχύει και ενεργοποιεί τη μνήμη, πεποίθηση που υπάρχει και στις μέρες μας. Στην αρχαία Ελλάδα, οι μαθητές έβαζαν άνθη δενδρολίβανου στα μαλλιά τους όταν μελετούσαν για εξετάσεις, ενώ οι πενθούντες έριχναν δενδρολίβανο στον τάφο ως ένδειξη αιώνιας μνήμης. Στην αρχαία Αγγλία, η ικανότητά του να ενισχύει τη μνήμη το μετέτρεψε σε σύμβολο αφοσίωσης και έπαιξε σημαντικό ρόλο σε κοστούμια, διακοσμήσεις και γαμήλια δώρα. Το έλαιο δενδρολίβανου αποστάχθηκε για πρώτη φορά τον 14ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε αργότερα για την παρασκευή του πολύ δημοφιλούς τότε αρώματος, «νερό της βασίλισσας της Ουγγαρίας». Τον 16ο και 17ο αιώνα έγινε δημοφιλές ως βοήθημα χώνεψης.
Το δενδρολίβανο περιέχει ουσίες που διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνουν την αιματική κυκλοφορία και βελτιώνουν τη διαδικασία της πέψης. Περιλαμβάνει όμως και αντιφλεγμονώδεις παράγοντες που μπορούν να συνεισφέρουν στη μείωση της έντασης των επεισοδίων άσθματος.
Φαίνεται πώς μπορεί να αυξήσει την αιματική κυκλοφορία στον εγκέφαλο, βελτιώνοντας τη συγκέντρωση. Μια νεώτερη έρευνα υποδεικνύει πως το δενδρολίβανο μπορεί όντως να βελτιώσει τη μνήμη, αν και συνοδεύεται από καθυστερημένη ανάκληση. Μια δεύτερη μελέτη φανερώνει ότι το καρνοσικό οξύ – που περιέχεται στο δενδρολίβανο – προστατεύει τον εγκέφαλο από τις ελεύθερες ρίζες, μειώνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και νευροεκφυλιστικών νόσων, όπως η νόσος Alzheimer και Gehrig.
Όπως όλα τα βότανα, το δενδρολίβανο είναι γενικά ασφαλές σε μαγειρικές ή θεραπευτικές δόσεις, αν και χρειάζεται προσοχή από όσους υποφέρουν από αλλεργίες ή επιληπτικές κρίσεις. Το έλαιο δενδρολίβανου είναι πιθανόν τοξικό αν καταναλωθεί, ενώ μεγάλες ποσότητες φύλλων του μπορούν να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες (κώμα, σπασμούς, εμετός και πνευμονικό οίδημα). Συστήνεται η αποφυγή κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων από έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες.
Οπότε την επόμενη φορά που θα θέλετε να ενισχύσετε τη γεύση του πιάτου σας, χρησιμοποιήστε φύλλα δενδρολίβανου στο μαγείρεμα. Με τον τρόπο αυτό θα κάνετε μια εξίσου εξαίσια γευστική και σοφή επιλογή.
Γιώργος Μίλεσης
Κλινικός Διαιτόλογος – Διατροφολόγος, MSc
www.logodiatrofis.gr
http://www.on-news.gr/2011/04/blog-post_2508.html
