Η μύτη έχει σημαντικό ρόλο στο ανθρώπινο σώμα. Συντελεί στην ύγρανση του εισπνεόμενου αέρα, ενώ κατακρατά άχρηστα στοιχεία μικροοργανισμούς και ρύπους που δρουν βλαπτικά στους βρόγχους...Το μπούκωμα ή ρινική συμφόρηση, όπως αποκαλείται στην ιατρική ορολογία, χαρακτηρίζεται από αδυναμία αναπνοής λόγω απόφραξης της μύτης, πταρμό ή ρινική έκκριση. Η ρινική έκκριση μπορεί να είναι αραιή διαφανής ή να είναι πηχτή, συνήθως κίτρινη πράσινη ή καφεοειδούς χρώματος. Στην περίπτωση της ρινικής συμφόρησης διαταράσσεται η ομαλή λειτουργία της μύτης.
Το σύνηθες μπούκωμα της Άνοιξης οφείλεται κυρίως στα παρακάτω αίτια, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις συνυπάρχουν:
Α. Συνήθεις λοιμώξεις του αναπνευστικού, κοινές ιώσεις, ιός νέας γρίπης.
Σύμφωνα με μελέτες, οι ιοί είναι το πιο κοινό αίτιο ρινικής συμφόρησης. Έχουν περιγραφεί ήδη πάνω από διακόσιοι αντιγονικά διαφορετικά ιοί ικανοί να προκαλέσουν «μπούκωμα» στον άνθρωπο και καθημερινά καινούριοι ιοί ανακαλύπτονται συνεχώς. Οι ρινοιοί, οι κορονοιοί, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, οι αδενοιοί είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι ιοί αυτοί δύνανται να προκαλέσουν απλά μπούκωμα, αλλά και μία ευρεία γκάμα συνδρόμων όπως φαρυγγίτιδα, απλό κρυολόγημα, τραχειίτιδα, βρογχιολίτιδα, λαρυγγίτιδα, βρογχίτιδα, πνευμονία ή και μυοκαρδίτιδα.
Άτομα με πτώση του ανοσοποιητικού αναπτύσσουν σοβαρότερα σύνδρομα ή μπορεί να εμφανίσουν μικροβιακές επιμολύνσεις και σοβαρή εξασθένηση στην πορεία μιας ιογενούς λοίμωξης που μπορεί να οδηγήσει ενίοτε στον θάνατο. Έτσι το ιογενές μπούκωμα που δεν λύεται, μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή των παραρρινίων κόλπων (παραρρινοκολπίτιδα), ωτίτιδα, μηνιγγίτιδα, μικροβιακή πνευμονία, καρδιακή ανεπάρκεια κ.λπ.
Ο ιός της νέας γρίπης Η1Ν1, αναμένεται να εμφανίσει επιδημικές εξάρσεις σε όλη την διάρκεια της Άνοιξης, αλλά και το Καλοκαίρι. Η νέα γρίπη μπορεί να εκδηλωθεί με ελαφρά συμπτώματα (βήχας, μπούκωμα, δέκατα), μπορεί όμως να εξελιχθεί σε σοβαρή λοίμωξη, πνευμονία, ραβδομυόλυση, νεφρική ανεπάρκεια, μυοκαρδίτιδα, θάνατο. Ενδέχεται να παρουσιαστεί και διάρροια. Οι μορφές και η σοβαρότητα της νόσου, ποικίλλουν. Ομάδες υψηλού κινδύνου για δυσμενή έκβαση είναι τα παιδιά κάτω από πέντε ετών, οι έγκυες, οι ηλικιωμένοι, οι παχύσαρκοι, οι διαβητικοί, οι καρδιοπαθείς, οι καπνιστές, τα άτομα με αναπνευστικά υποκείμενα νοσήματα, οι ηπατοπαθείς, οι νεφροπαθείς, τα άτομα με νευρολογικά νοσήματα και οι άνθρωποι με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Παρόλα αυτά, τα περισσότερα περιστατικά αφορούν παιδιά και νέους ενηλίκους.
Η πρόληψη της λοιμώδους ρινίτιδας επιτυγχάνεται με γενικά και ειδικά μέτρα αποφυγής των λοιμώξεων. Συνιστάται:
· Ενίσχυση του ανοσοποιητικού με αποφυγή καπνού και καλή διατροφή η οποία να περιλαμβάνει σωστή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη, ζωτικές βιταμίνες, άλατα, αντιοξειδωτικά, καθώς και να υπάρχει αποφυγή της κατάχρησης τοξικών ουσιών όπως είναι ο καφές και το αλκοόλ.
· Αποφυγή χώρων με συνωστισμό και καλός αερισμός τους.
· Καλό πλύσιμο χεριών.
· Άριστη αποκατάσταση νοσημάτων που προκαλούν αυξημένη ευπάθεια όπως είναι ο διαβήτης και τα αιματολογικά νοσήματα.
· Εμβολιασμός ομάδων υψηλού κινδύνου με ειδικά εμβόλια (πχ. εμβόλιο νέας γρίπης).
· Αποφυγή λήψης άσκοπης αντιβίωσης η οποία αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης ανθεκτικών μικροβίων και σοβαρών επιπλοκών.
Η θεραπεία ποικίλλει ανάλογα με το αίτιο και το κλινικό σύνδρομο.
Β. Εποχική αλλεργική ρινίτιδα
To μπούκωμα στην αλλεργική ρινίτιδα οφείλεται στην υπερβολική ανοσολογική απάντηση του οργανισμού σε ουσίες του περιβάλλοντος που καλούνται αλλεργιογόνα. Χαρακτηριστικό είναι το εποχικό μπούκωμα της Άνοιξης από αλλεργία στην γύρη λόγω της σχετικής ανθοφορίας των φυτών.
Η μελέτη των αλλεργιών γίνεται με ειδικές αιματολογικές εξετάσεις και μελέτες των εκκρίσεων της μύτης. Η πρόληψη επιτυγχάνεται με την εφαρμογή γενικών και ειδικών μέτρων πρόληψης. Έτσι στην περίπτωση της ρινίτιδας της Άνοιξης λόγω γύρης:
· Συνιστάται αποφυγή καπνού και έκθεσης στη γύρη.
· Τα παράθυρα στο αυτοκίνητο και στο σπίτι πρέπει να διατηρούνται κλειστά.
· Τα διπλά τζάμια συχνά βοηθούν.
· Τα κλιματιστικά πρέπει να συντηρούνται επαρκώς.
· Ειδικά κλιματιστικά συστήματα για αλλεργικούς διασφαλίζουν επαρκή αερισμό του χώρου κατακρατώντας την γύρη.
· Η γούνα των κατοικίδιων ζώων όταν εκτίθενται στο εξωτερικό περιβάλλον πρέπει να πλένεται και να καθαρίζεται.
Αρκετές περιπτώσεις χρειάζονται ιατρική προφυλακτική αγωγή πριν την έναρξη της ανθοφορίας από τον Φεβρουάριο. Η θεραπεία ποικίλλει ανάλογα με το αίτιο και το κλινικό σύνδρομο ενώ ορισμένες ανθεκτικές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται με ειδικά «εμβόλια» απευαισθητοποίησης (ανοσοθεραπεία).
Γ. Μη αλλεργική, μη λοιμώδης αυτόνομη ρινίτιδα
Η μη αλλεργική μη λοιμώδης αυτόνομη ρινίτιδα, χαρακτηρίζεται από ρινική συμφόρηση (μπούκωμα) που δεν οφείλεται σε λοιμώδη ή αλλεργικά αίτια που προκαλούν την ανοσολογική απάντηση που αναφέρθηκε παραπάνω.
Η ρινική συμφόρηση στην περίπτωση αυτή είναι πολλές φορές το αποτέλεσμα απώλειας της υπάρχουσας ισορροπίας του ρινικού συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού αυτόνομου συστήματος.
Τα συμπτώματα αρκετές φορές πυροδοτούνται από μη αλλεργικούς παράγοντες που προκαλούν την ρήξη σε αυτή την ισορροπία. Τέτοιοι παράγοντες είναι οι μεταβολές θερμοκρασίας, οι ρύποι, τα αρώματα, το stress, αλλά και τα λευκαντικά.
Οι απότομες διαταραχές της θερμοκρασίας που παρατηρούνται την Άνοιξη έχουν ως αποτέλεσμα αυτή η μορφή της ρινίτιδας να επιδεινώνεται πολλές φορές κατά την Άνοιξη. Η μελέτη της ρινίτιδας αυτής περιλαμβάνει την μελέτη των εκκρίσεων και η θεραπεία γίνεται με ειδικά spray.
Δ. Ρινίτιδα απο κατάχρηση τοπικών αποσυμφορητικών
Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, η κατάχρηση τοπικών ρινικών αποσυμφορητικών από τον πληθυσμό αυξάνει κατά την Άνοιξη. Η κατάχρησή τους οδηγεί σε φαρμακογενή ρινίτιδα, λόγω αγγειδιαστολής του ρινικού βλεννογόνου.
Τα παθολογικά προβλήματα και τα νοσήματα που υποκρύπτονται πίσω από το μπούκωμα περιλαμβάνουν εκτός από τα παραπάνω νοσήματα και ανατομικές ανωμαλίες, τους πολύποδες της μύτης, ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα, ορισμένα καρκινώματα και όγκους, ενδοκρινολογικές διαταραχές, παρενέργειες φαρμάκων κ.λπ. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί ειδικός εργαστηριακός έλεγχος προς την κατεύθυνση των νοσημάτων αυτών. Η σωστή ιατρική εξέταση έχει κομβικό ρόλο στην ορθή αξιολόγηση της κάθε περίπτωσης.
